«ماده تاریک» را بیشتر بشناسید
تاریخ انتشار: ۲۹ دی ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۹۵۵۱۸۶۲
«ماده تاریک» (Dark matter) شکلی فرضی از ماده است که گفته میشود ۸۵ درصد ماده موجود در عالم هستی را تشکیل میدهد، به همین دلیل این ماده «تاریک» نامیده میشود که ظاهرا کنش و واکنشی با میدان الکترومغناطیسی ندارد و از این رو تابشهای الکترومغناطیسی (مانند نور) را جذب نمیکند و بازتاب نمیدهد.
به گزارش خبرگزاری ایمنا، شما درباره «ماده تاریک» چه میدانید یا تا به امروز نام آن را شنیدهاید؟ مادهای که ۹۵ درصد جرم کیهان را دارد.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمیشوند!
برای اینکه بدانید این عدد چه عظمتی دارد، بگذارید از سیاره خودمان یعنی کره زمین شروع کنیم؛ سیارهای کوچک، در منظومهای کوچک از کهکشانی کوچک که هنوز برای ما مرموز و جذاب است.
حتی با پیشرفت انواع فناوریها هم بیشتر ما بخش کمی از سیاره را دیدهایم، درباره گونههای جانوری محدودی شناخت داریم اما این سیاره ناشناخته فقط بخش کمی از کهکشان راهشیری است.
در کدامین نقطه از جهان واقع هستیم؟راهشیری کهکشانی کوچک و شامل میلیاردها ستاره و سیاره است و یکی از میلیاردها میلیارد کهکشان موجود در کیهان قابل مشاهده است که هر کدام میلیاردها میلیارد ستاره دارند. وسعت کیهان بهقدری زیاد است که قطر آن ۹۳ میلیارد سال نوری برآورد میشود.
یعنی اگر با سرعت نور که هیچ وقت به آن نزدیک هم نخواهیم شد بخواهیم از این طرف کیهان به آن طرف برویم ۹۳ میلیارد سال طول میکشد، اما همین کیهان قابل مشاهده که ۲۰۰ میلیارد تریلیون ستاره دارد (بدون محاسبه سیارهها، سیارکها و اجرام سرگردان و…) یعنی عددی با ۲۱ صفر، فقط و فقط پنج درصد از جرم کیهان را شامل میشود و بقیه آن ماده تاریک است.
حالا بهتر میتوانید حجم و عظمت ماده تاریک موجود در کیهان را که قابل مشاهده نیست، درک کنید. اما سوال ایجاد میشود که اگر ماده تاریک قابل مشاهده نیست چطور به وجودش پی بردند و کجای کیهان وجود دارد؟
اول تخیل بود بعد کیهانشناسیمیگویند اول خیالپردازی بود، دوم خیالپردازی و بعد در نهایت کیهانشناسی؛ تسویکی دانشمندی که ایده وجود ماده و انرژی تاریک در کیهان را گسترش داد، قوه تخیل قوی داشت که منبع الهام او بود.
برای او مسئله مهم در علم آنچه میدانست نبود؛ بلکه دنبال پاسخ به چیزهایی بود که نمیدانست. برای همین وقتی با معماهایی در نجوم مواجه شد که نمیتوانست درک کند فهمید یک جای کار میلنگد. از جمله اینکه مکان برخی از کهکشانها و اجرام نباید در نقطهای خاص از فضا میبود.
انگار جرمی با جاذبه زیاد نور را به شکل متفاوتی منعکس و در حقیقت دچار اعوجاج کرده بود. از طرفی انبساط جهان هم شتاب بیشتری میگیرد؛ در حالیکه اگر جرمی منبسط شود با گذر زمان آنهم در حد ۱۴ میلیارد سال، شتاب این گسترش باید کم شود؛ یعنی یک انرژی خاص به این شتاب نیرو میدهد. از همه مهمتر وقتی یک کهکشان با سرعت میچرخد اگر جرمش به همان اندازه باشد باید از هم گسسته شود نه اینکه منسجم بماند. یعنی جرم بیشتری دارد که قابل رؤیت نیست. «فریتس تسویکی» با فکر کردن به این پارادوکسها وجود انرژی و ماده تاریک در کیهان را اثبات کرد.
چرا باید این کتاب را مطالعه کرد؟برایان کلگ نویسنده کتاب «ماده تاریک و انرژی تاریک» در این اثر به زبان ساده علت وجود این دو پدیده مرموز را توضیح داده است. او که مروج علم است و با رسانههای بزرگی در دنیا همکاری داشته در کتابش به این معمای بزرگ که درک و کشف آن میتواند انقلابی در دنیای علم باشد، پاسخ داده است.
انتشارات «چترنگ» با ترجمه روان و خوب «علیرضا هاشمی» این کتاب خواندنی را منتشر کرده است که مطالعهاش میتواند برای تمام کسانی که ذهنی کاوشگر دارند، لذتبخش باشد.
فهرست مطالب کتاب۱- چیزها آنطور که به نظر میرسند، نیستند
۲- کاوش گیتی
۳- مسئله ماده گم شده
۴- گیتی چقدر بزرگ است؟
۵- گیتی سریعتر بزرگ میشود
۶- داستانی ادامه دار
برشی کوتاه از کتابارشمیدس درگیر تفکرات بیارزش نمیشد و یک نیّت جدّی در ذهن داشت. او که به طور تقریبی صد سال پس از ارسطو متولد شد، یک فیلسوف عملگرا بود. او خود را غرق ریاضیات پیچیده میکرد و نزدیک بود جنبههای حسابان را هم ابداع کند. او انواع مختلفی از دستگاههای مکانیکی را طراحی کرد، از مارپیچ بالا آورنده آب از زمین گرفته تا آینههای عظیم منحنی که نخستین دستگاه پرتوهای مرگآور بودند و با متمرکز کردن گرمای خورشید بر روی کشتیهای چوبی آنها را به آتش میکشیدند.
ارشمیدس در کتاب کوچک خود بهنام حسابگر شن، تعداد دانه شن لازم برای پر کردن گیتی را محاسبه کرد. جدای از سرگرمکننده بودن این کار، به نظر میرسد قصد او نشان دادن گسترش سامانه اعداد بوده است.
ریاضیات یونان محدود بود، زیرا بزرگترین عدد آنها میریاد (myriad) یا ۱۰,۰۰۰ بود؛ اگر به راستی به عدد بسیار بزرگی احتیاج داشتید میتوانستید از میریاد میریاد (۱۰۰ میلیون) استفاده کنید ولی این آخر خط بود. ارشمیدس سامانهای از اعداد ابداع کرد که از ۱۰۰ میلیون شروع میشد و به مقادیر بسیار بزرگ میرسید.
برایان کلگ (متولد ۱۹۵۵) پژوهشگر، کیهانشناس و از نویسندگان مطرح این حوزه است؛ کلگ پس از تحصیل در مدرسهی گرامر منچستر برای ادامهی تحصیل در رشتهی علوم طبیعی به دانشگاه کمبریج وارد شد. پس از فارغالتحصیلی، یک سال را نیز در دانشگاه لنکستر گذراند. نور، جهان بیکران، فیزیک کوانتوم در کیهانشناسی و… از موضوعاتی هستند که کلگ در آثار خود به بررسی و تحلیل آنها پرداخته است.
کتابهای «کلان داده»، «مطالعه خلاق» و «امواج گرانشی» شماری از آثار برایان کلگ هستند که به فارسی نیز ترجمه شدهاند؛ کتاب حاضر این نویسنده مشهور نیز در ۱۶۲ صفحه از سوی انتشارات چترنگ منتشر شده است.
کد خبر 718888منبع: ایمنا
کلیدواژه: ارشمیدس ماده تاریک امواج الکترومغناطیسی کیهان شناسی کتاب کوانتوم دانشگاه لنکستر ریاضیات شهر شهروند کلانشهر مدیریت شهری کلانشهرهای جهان حقوق شهروندی نشاط اجتماعی فرهنگ شهروندی توسعه پایدار حکمرانی خوب اداره ارزان شهر شهرداری شهر خلاق قابل مشاهده ماده تاریک
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را بهطور اتوماتیک از وبسایت www.imna.ir دریافت کردهاست، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایمنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۹۵۵۱۸۶۲ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتیکه در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
دو بنای همشکل در ایران و ترکمنستان را بشناسید
به گزارش خبرنگار مهر، دو بنای تاریخی در دو شهر و دو کشور هستند که شباهت زیادی دارند معماری دو بنا یکی در ترکمنستان و دیگری در شهر زنجان کشور ایران یکی از دهها ویژگی مشترک معماری، هنر و فرهنگی بین این دو کشور است.
آرامگاه سلطان احمد سنجر در شهر مرو کشور ترکمنستان واقع شده است این آرامگاه ۲۷ متر بلندی دارد و طول و عرض آن ۱۷ متر است. دیوارهای آن هم ۱۴ متر بلندی دارد ولی درون آن هیچ تزئیناتی ندارد. این آرامگاه یکی از بزرگترین مقبرههای سلجوقی بوده و یک گنبد آبی با آجر لعاب هم داشته است. در کنارش مسجد و قصر و حیاط هم وجود داشته است.
در شهر زنجان نیز بزرگترین، قدیمیترین، باشکوهترین گنبد یا آرامگاه سلطان محمد خدابنده (اولجایتو) هشتمین سلطان مغول وجود دارد. این بنا اولین گنبد بزرگ آجری جهان است و ۴۸ متر ارتفاع دارد. گنبد از کاشیهای فیروزهای رنگ پوشیده و سقف داخل آن بالا با گچبریها و آجرهای رنگارنگ تزئین شده است.
هر دو بنا آرامگاه هستند. یکی مقبره هشتمین سلطان مغول در زنجان و دیگری نهمین سلطان امپراتوری سلجوقی در مرو. هر دو در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شدهاند.
بنای گنبد سلطانیه با الهام از معماری مقبره سلطان سنجر سلجوقی در دوره ایلخانی ساخته شده است. با این تفاوت که مقبره سلطان سنجر دارای پلان مربع است در حالی که سلطانیه هشت ضلعی ساخته شده است.
مقبره سلطان سنجر سلجوقی فارغ از تزئینات است اما گنبد سلطانیه با کتیبهها و نقوش هندسی مختلف آراسته شده است.
همچنین هر دو بنا گنبد دو پوسته آجری دارند، در نمای بیرونی دو بنا نیز شباهتهایی دیده میشود.
کد خبر 6089699 فاطمه کریمی